De Organist en zijn orgel
Organisten
Willem Frederik Enderlé was de eerste organist. Vervolgens Cornelis Wijers die het orgel meer dan 60 jaar bespeelde. In de jaren 70 was Piet van Egmond de organist van de kerk. Aan hem is het initiatief te danken voor de uitbreiding met het derde manuaal. Jan van Gijn bespeelde het instrument hierna 32 jaar. In 2012 werd hij opgevolgd door Wout van Andel.
In 2019 werd Toon Hagen benoemd als organist die daarnaast vanaf september 2021 de functie van stadsorganist bekleedt.
Klank
De laat-romantische orgels van Witte kenmerken zich meestal door robuustheid: voorop staat het begeleiden van de gemeentezang. Dit orgel is niet zozeer krachtig, maar veelkleurig. Het toegevoegde derde klavier heeft een barokke inslag. Het mengt wonderwel goed met de rest van het orgel en geeft het extra helderheid en kracht.
De nagalmtijd bedraagt 4,5 seconden.
Orgelbouwers
Het kerkorgel werd gebouwd tussen 1894 en 1896 door Johan Frederik Witte, die bedrijfsleider was bij orgelbouwer J. Bätz & Co.
Op Eerste Kerstdag 1896 was de ingebruikname.
De stijl van de orgelkas is dezelfde neo-renaissancestijl als die van het kerkgebouw. Opvallend is dat het torentje boven op de kansel, die voor het orgel staat, vrijwel identiek is aan het torentje midden bovenop het orgel. Ook de pijpenvelden zijn gelijkvormig aan de ramen van de kerk (rechthoek met boog).
Het oorspronkelijk 30 stemmen tellende orgel (hoofdwerk, zwelwerk en pedaal) werd in 1977 door de gebr. Van Vulpen uitgebreid met een derde manuaal met 12 extra stemmen (bovenwerk). Zie ook de Orgeldispositie.
Aandacht voor de zorg voor instandhouding en herstel van dit prachtige en monumentale instrument.
Het prachtige instrument is nu ongeveer 125 jaar oud en hoewel het nog steeds functioneert, is er een aantal zaken dat hoognodig onderhoud verdient.
Regelmatig is het nodig om mankementen aan het mechaniek, dat is de verbinding tussen toets en pijp, provisorisch te repareren.
Het is dan ook duidelijk dat op dit gebied groot onderhoud nodig is. Tevens is een aantal van de voor dit orgel zeer karakteristieke registers, nl. de tongwerken, sterk onderhevig aan oxidatie. En ook wat dit betreft is de urgentie hoog dit tijdig aan te pakken.
En dan de windvoorziening.
De huidige situatie is eigenlijk zeer onbevredigend en helaas ook niet zoals die oorspronkelijk was. Tijdens het gebruik van diverse mogelijkheden in de opbouw van de klank gaat er helaas veel aan klankrijkdom, uitstraling en glans verloren.
Dit thema is al jaren lang een onderwerp van gesprek en hoopvolle toekomstwensen van de bespelers van dit instrument de afgelopen jaren.
Wat zou het instrument veel winnen als we er in slagen het orgel “nieuwe adem” te geven! De aanleg van een regulatiebalg is daarvoor noodzakelijk.
En dan kan het orgel weer klinken zoals de bouwers het voor ogen hadden.
Om dit nu ook daadwerkelijk te realiseren is uw steun onmisbaar.
Het gaat om een eigen bijdrage van €24.000 euro!
U kunt ons helpen door uw bijdrage over te maken op bankrekeningnummer NL91RABO 0383 3979 01 t.n.v. Stichting Vrienden van de Grote Kerk o.v.v 'Orgel'.
Tenslotte
Per 1 december 2019 is Toon Hagen de organist van de Grote Kerk. Iedere zondag kunt hem horen spelen tijdens de dienst.
Zelf op het orgel spelen? Het is tegen betaling mogelijk een afspraak te maken om op het Bätz-Witte orgel te spelen. Zie hiervoor de pagina Contact voor het telefoonnummer van de koster.
Zie ook Bezoekersinformatie.