Geschiedenis
Bouw van de kerk
In 1842 werd tussen het dorp Apeldoorn en Paleis het Loo een zgn. Waterstaatskerk gebouwd als vervanging van de Dorpskerk in het centrum. De plaats werd mede bepaald door Koning Willem I die een kerk dichter bij zijn paleis wenste. Hij stelde ook fondsen en de grond ter beschikking. In 1892 brandde deze kerk geheel af. Op de nog liggende fundamenten werd een nieuwe kerk gebouwd in Neorenaissancestijl. Voor het ontwerp werd een wedstrijd uitgeschreven die werd gewonnen door de architect J. Verheul Dzn. Uit Rotterdam. Dankzij een voor die tijd bijzondere constructie met trekstangen werd en wordt het zicht vrijwel nergens beperkt door pilaren. Het interieur werd rijk versierd met houtsnijwerk.
Moderniseren 1960
In 1960 werd - naar de geest van die tijd - het interieur van de Grote Kerk 'gemoderniseerd'. Alles wat bijdroeg aan de schoonheid van het interieur werd verwijderd: het prachtige klankbord boven de kansel, het doophek, de baldakijnen boven de kerkenraadsbanken, de kronen, de sierstukken op de zijkanten van de banken etc. De bouwkundige situatie kreeg echter beduidend minder aandacht, als gevolg waarvan de onderhoudsstaat in de zeventiger jaren zó deplorabel was geworden dat voorbereidingen werden getroffen voor de sloop van de kerk.
Sloop voorkomen - restauratie
Dit nu was het signaal voor enkele leden van de wijkgemeenten rond de Grote Kerk de strijd aan te binden voor het behoud van het kerkgebouw, in 1973 beginnend met de oprichting van de Stichting Vrienden van de Grote Kerk Apeldoorn. Ook werden de eerste stappen gezet op weg naar de restauratie van het gebouw. Toen in 1980 het kerkgebouw en het Bätz Witte orgel op de Rijksmonumentenlijst werden geplaatst kwam deze restauratie in een stroomversnelling. In 1992 - bij het honderdjarig bestaan - werd de bouwkundige restauratie voltooid. Inmiddels waren, dank zij de financiering door de Stichting, ook al enkele onderdelen van het interieur, waaronder het klankbord en de koninginnebank weer terug-gerestaureerd.
Het orgel is ook te horen: kijk hiervoor mee met de organist op Youtube.
Meer over het orgel en de organist
In 1995 werd besloten tot de oprichting van de Onderhouds- en Restauratiecommissie Grote Kerk (ORC), een samenwerkingsverband tussen de Centrale Kerkvoogdij als eigenaar van de kerk, de Wijkkerkvoogdij en de Stichting Vrienden van de Grote Kerk. In een voortreffelijke samenwerking is vervolgens de voltooiing van de interieurrestauratie en de orgelrestauratie voorbereid en in 1997 uitgevoerd. Het kerkinterieur verkeert nu weer nagenoeg in de staat waarin het door de architect oorspronkelijk werd bedacht. De baldakijnen zijn weer terug en evenzo het doophek, de banken hebben weer hun oorspronkelijke uiterlijk mèt de sierstukken en in hun eikenhouten kleur. Het indrukwekkende cassetteplafond werd vernieuwd en in een lichtgele tint geschilderd. Deze aanpak van het interieur had nog een hoogst plezierig bijkomend voordeel: de akoestiek van de kerkzaal is zó sterk verbeterd dat hij nu door muziekrecensenten omschreven wordt als ‘uitnemend’! Al met al kunnen we nu spreken van een kerkgebouw waarin het - om uiteenlopende redenen - goed toeven is, zoals dit ook bleek bij het huwelijk van prins Maurits en prinses Marilène.
In 2017 zijn de oude kroonluchters in ere hersteld door de Stichting Vrienden van de Grote Kerk. Hierover is deze impressie gemaakt.
Lees meer in Bezoekersinformatie.